Faalangst in de opvoeding

Opvoedstijlen in de opvoeding

Vind je het spannend jouw plek in te nemen, te gaan staan voor wat jij wilt voor jezelf en voor je kind(eren)? We weten allemaal wel hoe je je voelt als iets niet lukt, maar wat als het wel lukt? Dat vinden we vaak veel spannender en daarom zetten we stappen niet en bedenken we excuses. Dat noemen we straalangst. Als je last hebt van faalangst dan ben je bang om fouten te maken. Wat als je het als ouder niet goed genoeg doet? Straalangst en faalangst zijn twee verschillende dingen, maar hebben veel met elkaar gemeen. In beide gevallen ben je je sterk bewust van je omgeving. Wat vinden anderen van jou als opvoeder? Enerzijds bang dat je opvalt (straalangst), anderzijds bang om fouten te maken (faalangst). In deze blog wordt de nadruk gelegd op faalangst in de opvoeding.

Betekenis van opvoeding vanuit Faalangst

De meeste mensen kunnen zich de onzekere tijd na de bevalling vast wel herinneren. Of misschien zit je er zelfs nog middenin. Je hoort andere mensen om je heen goedbedoelde adviezen geven, waardoor je het gevoel krijgt dat de opvoeding bij die ander van een leien dakje gaat. Terwijl jij ondertussen niet meer weet wat goed is of slecht en steeds meer aan jezelf gaat twijfelen. Als je kind eenmaal naar school gaat, wordt het vaak nog ingewikkelder. De verhalen van andere ouders over dat hun kind de moeilijkste puzzel heeft volbracht, met gym helemaal tot bovenin het wandrek durft te klimmen, of al boven niveau leest, maken je nog onzekerder. Want is het wel normaal dat jouw kind nog niet alle letters kent? Of zijn zwemdiploma nog niet gehaald heeft? En als de juf ook nog eens haar zorgen uitspreekt, dan is je zelfvertrouwen als ouder naar een dieptepunt gedaald. Wat heb je fout gedaan?

Er komt huiswerk mee naar huis; iedere dag een kwartier met kindlief lezen om het niveau zo snel mogelijk omhoog te krijgen. Logischerwijs volgt hier een strijd op, want jouw kind heeft hier helemaal geen zin in. Hij wil gewoon lekker buiten spelen, gamen of gewoon dicht tegen je aan door jou voorgelezen worden. Je ziet je kind steeds ongelukkiger worden. Of misschien zie je het niet, omdat jij hard bezig bent een wit voetje te halen bij de juf. Want wat als jouw kind niet snel genoeg op niveau komt? Wat zullen ze dan wel niet van je denken!

Opvoeden zonder schreeuwen

Ben jij je bewust van wat je uitstraalt naar jouw kind? Kinderen leren door te kijken naar de mensen die dichtbij ze staan. Als jij als ouder een negatief zelfbeeld hebt en dit bewust of onbewust uitstraalt, zal je kind denken dat dat normaal is en gaat dit gedrag misschien zelfs kopiëren. Het voelt de onzekerheid van de ouder aan en wordt hier zelf ook onzeker van. Kinderen kunnen dit vaak niet met woorden uitleggen en uiten nare gevoelens meestal in gedrag. Het ene kind wordt opstandig en gaat het gevecht aan. Een ander kind probeert niet op te vallen, legt de lat hoog voor zichzelf en loopt op zijn tenen.

Stel je de volgende situatie eens voor. Je hebt net te horen gekregen dat je baas niet tevreden is over je werk en hij heeft voor morgen een gesprek met jou aangevraagd. Je hebt geen idee waar dit over zal gaan en de zenuwen gieren door je lijf. Dan krijg je een appje van je partner dat hij tot laat door moet werken. Je staat er dus wéér alleen voor om op tijd het avondeten op tafel te krijgen en de kinderen naar bed te brengen. Als jij gestrest de kinderen van de BSO hebt gehaald en eindelijk met het eten aan de slag gaat, hoor je dat de kinderen ruzie hebben. Ze komen om de beurt naar je toe om hun beklag te doen. Dit kan je er helemaal niet bij hebben! Jouw geduld raakt op en uiteindelijk barst de bom. De gezellige sfeer in huis is ver te zoeken. Als de kinderen eindelijk in bed liggen knaagt het schuldgevoel aan je. Waarom ben je niet gewoon rustig gebleven? De kinderen kunnen er niks aan doen dat jij een rotdag had.

Vanuit rust reageren op je kind

Natuurlijk is het na een hectische dag moeilijk om rustig te blijven als je kinderen ongewenst gedrag vertonen. Voor mensen met faalangst is het nog lastiger, omdat zij vaak de overtuiging hebben dat ze iets niet kunnen en dan wordt dat ook nog eens bevestigd.

Om te leren hoe je rustig kunt blijven in zulke situaties is er een aantal dingen belangrijk om te weten. Ieder mens bestaat uit delen. Je bént niet faalangstig, maar er is een deel die deze angst voelt. Naast dat deel zijn er nog veel meer andere delen. Allereerst ben jij er, met al je mooie mens-kwaliteiten, met wie je kunt praten en die rustig de dingen kan overzien. Maar er is ook een deel dat het soms niet meer ziet zitten en ontploft, in tranen uitbarst, of wegkruipt in een hoekje. Wellicht zit er ook nog ergens een deel verstopt, dat er nog niet klaar voor is om tevoorschijn te komen. Onder de faalangst zit vaak een heel naar, onzeker deel. Een gevoel dat je steeds wegduwt omdat het te naar is om te voelen. Welke delen kom jij allemaal bij jezelf tegen? Schrijf het eens op of teken het om een duidelijk beeld te krijgen van je eigen innerlijke plattegrond. Waar zijn die delen vast gaan zitten in je lijf, hoe reageren ze op elkaar?

Wat is jouw rol als ouder?

Daarnaast is het belangrijk dat je weet dat je als ouder twee verschillende rollen hebt: de volwassene in de rol van ouder én de privépersoon. Vanuit je ouderrol kan je rustig reageren. Je hebt de liefhebbende ouder voorop gezet en de privé oprispingen geparkeerd. Het onzekere deel wegduwen heeft in dit geval geen zin. Sta juist even bewust stil bij dat vervelende gevoel. Beloof dat gevoel dat je erop terugkomt zodra je hier de ruimte voor hebt. Het voelt zich daardoor serieus genomen en zal zich hoogstwaarschijnlijk even koest houden terwijl het in de parkeerstand staat. Door vervolgens te reageren vanuit je eigen rust, zal jouw kind zich gehoord en gezien voelen en hij krijgt meteen een goed voorbeeld van hoe je je eigen grenzen kunt bewaken. Vergeet alleen niet om na die tijd rustig te gaan zitten om het vervelende gevoel te onderzoeken!

Wil je meer leiderschap nemen in jouw leven en in het ouderschap? Bekijk dan eens onze driedaagse training Zelfleiderschap.

Deze blog is geschreven door gastblogger Vera Donkerbroek. Zij is Integratief Kindercounselor, ouderbegeleider, brusjes coach, specialist hooggevoelig & sterke wil en leerkracht in het basisonderwijs.